De Kris Sempana Bener, gemaakt van Prambanan meteoriet

 

 

Deze kris behoorde toe aan de neef van Sultan Hamengkubuwono de 9e en is destijds aan een Amerikaans familielid geschonken. Via-via is de kris in handen van twee Nederlandse verzamelaars gekomen, alles in de originele aankleding. De kris komt uit de HB 2 periode (1792-1810) en werd toegeschreven aan Mpu Ki Mangkudahana. De kris heeft dapur (vorm) Sempana Bener en heeft de pamor (tekening) pedaringan kebak (volle rijstkist). Men ziet hier ook pamor beras wutah in (gestrooide rijst). Deze pamor is gemaakt van het beroemde Prambanan meteoriet. 

 

 

Deze meteoriet werd gevonden in 1749, in twee grote brokken en tot op heden nog een onbekend aantal kleine stukjes. De meteoriet bestaat uit een legering van ijzer en nikkel (9,4%) met daarbij kobalt (0,83%) als belangrijk element. Hierdoor laat het meteoriet zich goed mee smeden en krijgt het zijn onderscheidende kleur. De Prambanan meteorieten zijn naar de kraton (paleis) in Surakarta gebracht. De eerste steen was in 1865 al helemaal opgebruikt. Op de tweede steen zijn ze zuiniger. Deze steen staat nog steeds in de kraton. Gezien de afmetingen wordt het stuk rond de 1000 kg geschat.

 

 

Dapur Sempana bener

Een kris lurus (rechte kris) herinnert en leert de eigenaar een eerlijk en rechtvaardig levenspad te volgen. Sempana bener betekent letterlijk de ware droom. Het leert hoe iemand zijn verwachtingen of dromen op de juiste wijze kan bereiken, die het leven (in breedste zin) nodig heeft.

Om idealen te bereiken dient men eenvoudig en nederig te zijn en bewust van de balans die nodig is. Deze vorm (dapur) herinnert zijn drager zich ijverig en volhardend te leren opstellen. Hij geeft de kracht om het rechte pad te blijven volgen. Deze kris laat zijn drager weten dat wanneer hij in harmonie is met zijn verlangens, hij alle doelen kunnen bereiken.

 

Sekar Kacang / Kembang Kacang / Telale Gajah

Deze stijl wordt ‘Nguku Bima’ genoemd. Het is een naam die de beginvorm van de kembang kacang (pindaplant) aanduidt. De een meent dat plant nog in groei is, terwijl de ander zegt dat dit de plant voorstelt nadat hij de zaden heeft gegeven. Zoals W.H. Rassers in 1938 ook aangeeft, lijken de keris en de wayang met elkaar verbonden te zijn in symbolieken van de Javaanse cultuur. De verwijzing naar de duimnagel van Bima, een van de vijf Pandawas uit het Mahabharata verhaal, zien mensen als een teken van moed en de vasthoudendheid van Bima. Bima heeft altijd een belangrijke rol gespeeld binnen de wayang cultuur.

 

Pamor Pedaringan Kebak

De pamor (tekening) Pedaringan kebak (volle rijstkist) wordt gezien als een prestigieuze pamor. Het lijkt veel op pamor Wos Wutah, wat gestrooid rijst betekent. Het verschil is dat Pedaringan Kebak een complexer en voller beeld van pamor heeft, die het hele oppervlakte vult van de wilah, het lemmet. Vroeger sloegen de Indonesiërs vaak rijst op in grote houten kisten genaamd ‘pendaringan’. Het woord ‘kebak’ betekent vol of gevuld. Deze pamor beeldt zodoende een kist vol met rijst uit, wat welvaart symboliseert. Het wordt verondersteld dat deze pamor sterker is en/of meer prestigieus is dan pamor wos wutah wat enkel voor edelen was weggelegd. Deze pamor vertelt dat elke inspanning zich zal uiten door opeenstapelingen van rijkdom en de eigenaar geen tekorten zal kennen; de kist is altijd goed gevuld. Fortuinlijkheid zal geluk aantrekken als men er ook naar zal leven. Er zal dan nimmer een tekort zijn. Ook zal men in staat zijn het volle leven te zien en er met volle teugen van te genieten.

 

 

 

Opvallend in de aankleding is de pendok. Deze is gemaakt van suasa, een koper-goud legering, rond 130 gram. Dit is zeer zwaar in vergelijking met de reguliere pendoks.

 

Bron & Eigendom: M. Broekhuis